Cây tre mất 4 năm chỉ tăng thêm 3 cm. Nhưng từ năm thứ năm trở đi, nó sẽ phát triển mạnh mẽ với tốc độ 30 cm mỗi ngày và chỉ mất sáu tuần để phát triển lên 15 mét.Đừng nghĩ 4 năm đầu tiên là vô ích, bởi thời gian đó rễ tre kéo dài hàng trăm mét vuông trong đất.

Tre xanh xanh tự bao giờ

 Chuyện ngày xưa đã có bờ tre xanh

 Thân gầy guộc lá mong manh

 Mà sao nên lũy nên thành tre ơi  ?

Tre ơi .. Nghe mà sao thân thương đến thế , có lẽ với mỗi người Việt chúng ta đi đến đâu , nhất là các làng quê hình ảnh tre thật gần gũi và đầy mộc mạc ,một loài cây – có thể coi là biểu tượng cho tính cách của con Người Việt : Đoàn kết, Vượt khó , Yêu nước như tre yêu thương, gắn bó với đất mẹ quê hương bao nghìn đời nay.

Trong Thời Chiến :

-  Vũ khí chiến tranh : cung, nỏ, bẫy tre, giáo, gươm, chông (địa đạo Củ chi ,Vĩnh mốc.. ). Tre làm những chiếc Đòn Gánh chạy loạn, hay vận chuyển lương thực ra chiến trường. Những chiếc xe đạp luôn có cọc tre gắn vào thân yên làm tay cầm chắc chắn tải gạo ra mặt trận.Tre như những Hàng Rào bảo vệ làng quê trước những hòn tên mũi đạn của quân thù. ( tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh , giữ đồng lúa chín…)

Trong Thời Bình :

 - Lá tre  :Làm chất đốt, ủ ấm hạt đỗ xanh làm ra món giá đỗ cực Ngon và xịn sò, lá đốt thành than làm chất liệu  màu Đen trong tranh Đông Hồ. Ngoài ra lá tre là Đặc Sản  cho trâu bò, người bạn gần gũi với người nông dân một nắng hai sương. Ăn lá tre buổi sớm pha chút sương mai là món Điểm tâm cho chúng trước một ngày ra đồng vất vả.Lá tre non  hay còn gọi búp măng lá ngày xưa chúng ta hay làm Tòng teng , món quà con trai tặng bạn gái trong trò chơi giả làm đám cưới cô dâu chú rể của bọn trẻ con.Tòng teng lá tre và nhẫn cỏ là đồ trang sức xa xỉn sánh ngang với Cathier or Dior nếu không muốn nói là họ cũng phải ghen tỵ Nhất là Cào cào làm bằng lá tre - kí ức thời chăn trâu cắt cỏ.

-   Thân tre : Ngâm nước sau làm lati và nóc nhà cấp 4 xưa, sàn nhà cho nhà Sàn cho bà con vùng cao dân tộc, dụng cụ lao động như cán quốc , xẻng, nón lá , thuyền tre, công cụ bắt thủy hải sản  : đó, giỏ , vó bắt cá. Với người nông dân thì có: rổ, giá, nong, nia, dần, xàng, thúng, mẹt...Lạt tre dùng để buộc những hàng rào hay buộc những chiếc bánh chưng bánh dày ,giò chả .Chẻ nhỏ làm đóm dóm bếp hay châm thuốc Lào. Nhất là khoảng những năm 2000 mình nhớ Nhà nước xây dựng nông thôn mới bằng nghề Mây Tre đan thủ công mỹ nghệ, tre lại vươn ra thế giới.Còn về quê chỉ còn lại kí ức về bộ bàn ghế hay chiếc chõng tre kêu kẽo kẹt.Nhà mình xưa nghèo mình còn nhớ bố đóng ban thờ bằng tre, còn bà nội luôn có chiếc quạt nan tre và xào phơi quần áo cùng chiếc chổi tre luôn để xó bếp đun.

-   Măng tre : Sự kết nối truyền thống gia đình , tre già măng mọc, lá và mo nang rơi xuống che trở u ấm măng non lớn lên sinh sôi nảy nở đùm bọc lẫn nhau, măng còn là món ẩm thực thôn quê không thể thiếu trong những bữa cỗ lớn , măng xào thịt ba chỉ hành hoa , măng nấu Vịt Ngan ngon chết chấy, nhất là ăn Phở thì không có chút dấm ớt măng quê thì không Tròn vị , mình lên Tây Bắc đã được ăn món Nghóe ôm măng , phải nói lạ vị ngon nổi tiếng tận Thiên Đình – Ngọc Hoàng ngó xuống bảo phần cho tôi !

 -  Rễ tre :Xưa các cụ dùng làm bàn trải , ko phải bàn chải đánh răng đâu nha , hihi . Bây giờ mỗi lần dẫn khách  vào Hội an mình thấy họ làm khuôn mặt những ông lão hay thần tài gì đó rất đẹp và ngộ ngĩnh, một số nơi họ tạo thế trồng lan hay cây bonsai.

-   Đồ chơi Dân gian : Tre làm nên kí ức tuồi thơ bên những cánh diều, chơi chuyền đánh chắt, chơi khăng..bạn nào còn nhớ 8x bọn mình làm que tính đi học lớp 1 bằng tre chẻ nhỏ nữa.Tre còn dùng làm Cần câu cá và tiếng súng Trúc – 1 thứ âm thanh đã đi vào dấu ấn tuổi thơ 100 năm không quên của bao thế hệ trẻ nhỏ .

-    Ẩm thực : Đôi đũa tre hay đôi đũa cả là vật dụng cần thiết gần gũi trong mỗi bữa cơm gia đình Việt Nam.

-   Nhạc cụ Dân gian : tre làm nên tiếng Sáo diều đu đưa trên chiền quê bên dòng sông bên lở bên bồi, tre tạo nên tiếng Phách trong Ca trù Việt , nó còn đi xa hơn lên các vùng cao nơi bà con làm tiếng mõ Trâu lộc cộc trên cánh đồng , mình hay bảo  khách đó là Tracker  - Hộp đen GPS trên bản làng của tập đoàn Buffalo Group.

-  Văn hóa Tâm Linh : Cây tre được làm cây Nêu ngày Tết,biểu tượng sự giàu có quyền lực của Nhà Rông của nhiều dân tộc, tre cũng là cây kết nối hồn ma lên Thiên Đàng nên được dùng cùng cây chuối đặt bên linh cữu người chết.

- Trong Văn Học : có rất nhiều bài thơ hay bức tranh quê hương, làng quê nào cũng núp mình dưới bóng cây tre. Tre cũng là Tứ quý biểu tượng mùa Hè đất Việt . ( Tùng , Trúc , Cúc ,Mai )

 Trúc Mai 1 nhà cho tình yêu đôi lứa

 Trúc xinh trúc mọc đầu đình ,

Em xinh em đúng một mình vẫn xinh

Gió đưa cành trúc la đà ,

Tiếng chuông Trấn vũ canh gà Thọ Xương

- Bản sắc Văn Hóa Làng quê cho đến Vỉa hè Thành phố: Cái tên Điếu cày sinh ra bởi vì tại người nông dân đi làm đồng tiện luôn mang theo cái ống điếu tre, sau giờ nghỉ ngơi bắn điếu thuốc lào nên dần gọi điếu cày. Điều cầy mà kết hợp Thuốc Lào Tiên Lãng Hải Phòng thì thôi rồi Lượm ơi, Như Triệu Tử Cầm Đao, nhả khói ra như Rồng bay Phượng múa , thật đúng là  :

        Thuốc lào trồng hút vợ say

 Thằng bé châm đóm lăn quay ra nhà

 Ông lão hàng xóm đi qua

 Hít phải hơi thuốc say 34 ngày, 34 ngày , ô la lá ..

Mình xin mạnh dạn để nghị nếu Bộ trưởng bộ Văn hóa TT và Du Lịch đọc bài viết này của mình thì xin bộ cho “ Điếu Cày và Thuốc Lào “ là ẩm thực độc đáo nhất mà bạn phải Nhất định thử khi đến tới Việt nam , biết đâu 1 ngày nó lại nằm trong danh mục 1 trong 100 món bạn phài thử trước khi bạn missing this world.

Hà nội ngày 19/8/2019

Tác giả : Ngô Đức Hòa