1.Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục : Trước đây vốn là một bãi đất hoang trồng dừa ven hồ Gươm, dân gian thường gọi là “Vườn dừa”. Sau này, khi thực dân Pháp xâm lược Việt Nam, quảng trường được đổi tên thành Place Négrier. Thực dân Pháp rất coi trọng vị trí của quảng trường này và xem nó như trung tâm của Thủ đô Hà Nội lúc bấy giờ. Tuy nhiên, sự ưu ái của Pháp dành cho quảng trường Place Négrier nhanh chóng bị chấm dứt bởi các hành động dã man của chúng. Trong cuốn sách “Hà Nội cũ”, Nhà xuất bản Đời Mới - Hà Nội, năm 1943, cụ Doãn Kế Thiện có kể lại: “Nói đến những nơi rùng rợn nhất Hà thành khoảng 50 năm về trước đây, ngoài cái “hồ xác trẻ” ra, lại còn nơi “cây dừa bêu đầu”.

Nơi đó không phải là một nơi khuất vắng, lại chính là một nơi mà bây giờ chúng ta đều cho là rất phong quang, vui vẻ nhất Hà thành…Phải, đó là Hồ Hoàn Kiếm…Đó là vì thỉnh thoảng người ta lại đem treo một cái hay mấy cái đầu lâu của những trọng tù bị tội trảm quyết vào thân mấy cây dừa, nói là “bêu” để làm gương cho kẻ khác coi đó làm răn. Mỗi khi có một cái đầu đem bêu ở đó, trên thân cây dừa lại dán một tờ giấy kể rõ tội trạng của kẻ đã bị tử hình ấy, cho các người qua lại xem”.Để tiêu diệt những người chống đối và khủng bố tinh thần người Việt, thực dân Pháp xử chém đầu nhiều nhà ái quốc tại quảng trường Place Négrier. Trong đó có sự kiện hành hình ông cử Tạ Văn Đình năm 1883 và 4 năm sau - năm 1887 là sĩ phu, thủ khoa Nguyễn Cao.

Năm 1907, một số sĩ phu yêu nước tiêu biểu là Lương Văn Can, Nguyễn Văn Vĩnh đã mở một trường tư mang tên Đông Kinh Nghĩa Thục (trường Đông Kinh – chỉ kinh thành Thăng Long xưa – trường dạy việc nghĩa) nay là số nhà 10 Phố Hàng Đào. Ngôi trường này chủ yếu dạy miễn phí chữ Quốc ngữ cho các học trò thời Pháp thuộc. Không chỉ là nơi dạy học, về sau đây cũng trở thành một địa bàn hoạt động sôi nổi của các sĩ phu yêu nước, chống Pháp khắp Hà Nội và một số vùng lân cận. Để kỉ niệm và tôn vinh ngôi trường này, năm 1945, thị trưởng Trần Văn Lai đã cho đổi tên quảng trường “Place Négrier” thành “Đông Kinh Nghĩa Thục” như ngày nay.

 Ai cũng biết, Hồ Gươm là trái tim của Thủ đô và Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục chính là cửa ngõ dẫn lối vào. Chính vì vậy, mọi sự biến đổi dù là nhỏ nhất của nơi này đều nhận được sự quan tâm đặc biệt. Theo thời gian, quảng trường cũng được khoác trên mình những tấm áo mới. Từ chỗ chỉ là một chiếc cột đồng hồ đơn điệu thì giờ đây nó đã trở thành một đài phun nước lung linh nằm ở ngã năm Lê Thái Tổ, Hàng Đào, Hàng Gai, Đinh Tiên Hoàng, Cầu Gỗ. Ngày nay, quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục thường được người dân Hà Thành gọi là “Đài Phun nước Bờ Hồ”.

Hà nội 7/9/2020 (15 h 25 )